Zoals ik op mijn (recent veranderde) algemene pagina over meditatie al schreef heb ik het afgelopen half jaar met regelmaat op zelf-compassie gemediteerd. Het is voor mij een bijzonder werkzame meditatie en ik heb me afgevraagd hoe dat kom – en ook, waarom het me niet egoïstischer maakt (want ik denk niet dat dat zo is). Ik denk dat ik het verschil als volgt kan formuleren:
Egoïsme is een grijpen naar het zelf – wanneer ik egoïstisch ben, grijp ik naar wat me gelukkig lijkt te maken en duw ik weg wat me ongelukkig maakt. Dit is een instinctieve reactie die we kunnen versterken of afzwakken.
Zelf-Compassie, zoals onderwezen door Kristin Neff, begint met het accepteren van pijn als iets wat er nu eenmaal is. Het is een oefening om jezelf te troosten, terwijl je tegelijkertijd de vervelende ervaringen niet weg duwt.
In andere woorden: zelf-compassie is een acceptatie gerichte interventie (net als mindfulness). Dit betekent niet dat het een slecht idee is om weg te lopen voor een slechte baas, een slechte relatie of niet voor jezelf zorgen als je ziek bent. Het is juist andersom: jezelf toestaan compassie met jezelf te hebben betekent leren onderscheid te maken tussen vervelende dingen die nu eenmaal gebeuren en geaccepteerd moeten worden (omdat er geen alternatief is) en de dingen waar we wat aan kunnen doen.
In de woorden van Kristin Neff (in H16 van een gratis Engelstalig Ebook)
Het mooie van zelf-compassie is dat in plaats van het vervangen van negatieve emoties met positieve emoties, je nieuwe positieve emoties van zorg en verbinding genereert, door het omarmen van negatieve emoties – zodat beide tegelijkertijd ervaren worden. (*)
Het is nu eenmaal een feit – en dit is de basis van de eerste en tweede edele waarheid in het Boeddhisme – dat negatieve emoties niet verdwijnen als we ze wegduwen. Op dezelfde manier blijven positieve emoties niet als we er aan vasthouden. (#) Jezelf afleiden kan tijdelijk functioneel zijn, maar op de lange termijn wordt je er alleen maar moe van. Ik merk dat het accepteren van negatieve emoties als onderdeel van het leven energie geeft – energie die in het verleden opging aan vechten tegen wat is. Deze weerstand opgeven werkt bevrijdend en is (vreemd genoeg) een bron van vreugde.
Kristin Neff zegt ook (zelfde ebook, zelfde hoofdstuk)
Het is een puzzel. Wanneer zelf-compassie gebruikt wordt om onze ervaring van moment tot moment te manipuleren, werkt het niet, omdat dat een subtiele vorm van weerstand is. Maar als we zorgzaam met onszelf omgaan, eenvoudig omdat we ons niet fijn voelen, zoals je zorg geeft aan een kind met de griep, dan is opluchting een onontkoombaar bij-effect. (%)
Het is interessant om te merken dat we met onze ingebouwde nijging tot grijpen kunnen werken en met behulp van meditatie het patroon kunnen veranderen.
Voetnoten
(*) Mijn vertaling. Oorspronkelijke citaat:
The beauty of self-compassion is that instead of replacing negative feelings with positive ones, new positive emotions of care and connectedness are generated by embracing the negative ones, so that both are experienced simultaneously.
(#) We kunnen positieve emoties zoals vreugde, dankbaarheid en liefde wel versterken door ze te oefenen. Er is een subtiel onderscheid tussen grijpen naar wat leuk is en het trainen van liefdevolle vriendelijkheid. Misschien is het onderscheid niet zo subtiel, maar in het motief. Als we liefdevolle vriendelijkheid oefenen, ontstaat gelukzaligheid als een (zeer welkom) bij-effect. Op het moment dat geluk het motief maken, werkt het niet meer.
(%) Mijn vertaling. Oorspronkelijke citaat:
It’s a riddle. When self-compassion training is used to manipulate our moment-to-moment experience it will inevitably fail because that’s a subtle form of resistance. But when we’re kind to ourselves simply because we feel bad, as we might be towards a child with the flu, then profound relief occurs as an inevitable side effect.