Ik vraag me weleens af hoe mijn leven er uit zou hebben gezien als ik op mijn 25ste met meditatie was begonnen. Dat is namelijk ongeveer de leeftijd dat ik voor het eerst probeerde te mediteren. Op dat moment kon ik vrij aardig de instructies uit een meditatie-boek volgen en concludeerde ik dat ik, omdat het zo aardig ging, niet hoefde mediteren.
Tja. Dat is dus, achteraf, het nadeel van beoefening zonder begeleiding.
Ik heb veel geleerd sinds ik een paar jaar geleden toch actief ben gaan mediteren.
- Ik kan beter met stress omgaan.
- Ik weet mijzelf beter in te houden als ik de neiging heb dromerij te serieus te nemen.
- Ik verspil minder energie met vechten tegen mezelf of de situatie zoals die is.
- Ik kan mijn eigen illusies en de gekkigheden van anderen beter relativeren.
- Ik ben gelukkiger
Met andere woorden: meditatie heeft me geholpen bewuster met mijn emoties en gedachten om te gaan. Daardoor kan ik eerder ingrijpen in niet-productieve patronen.
Dat is heel nuttig.
Betekent dit nu dat meditatie de enige weg naar zelfkennis is? Nee, natuurlijk niet. Psychologische studie, een dagboek bijhouden, je dromen analyseren, in therapie gaan, je angsten onder ogen zien, dingen proberen die je nooit eerder hebt gedaan – er zijn allerlei manieren om zelfkennis te ontwikkelen.
Ik ben er van overtuigd dat het ook andersom werkt: wie een redelijke mate van zelfkennis heeft, kan makkelijker leren mediteren. Wie geen enkele ervaring heeft met naar binnen kijken, zal schrikken van wat er boven komt als je dat opeens een uur achter elkaar doet. Dan kan zelfs een eenvoudige yoga les te confronterend zijn.
Kan je te veel mediteren? Ja, ik denk het wel. Een van de manieren waarop we groeien is door onder ogen te zien hoe we op anderen reageren. Die weg sluit je af als je jaren achter elkaar in een grot gaat mediteren. Er zijn verhalen van yogi’s die jarenlang op geduld mediteren, om in woede te onsteken zodra iemand hen beledigt.
Zelfkennis is, net zo min als innerlijke vrede of succes, een aan-uit-knop. Meditatie kan helpen, maar is geen universele oplossing. Die bestaat ook niet.