Ongeveer een half jaar geleden vroeg een prominente Theosoof mij mijn blogposts te bundelen in een boek. Ik schat deze theosoof heel hoog en dus luisterde ik. Het boek idee is intussen verschoven en het lijkt er op dat ik mijn stukjes over karma en reïncarnatie in dat boek ga bundelen.
Het is echter wel een lastig onderwerp. Blavatsky introduceerde karma en reïncarnatie op een nogal vriendelijke manier in het Westen. Hoewel de meesten van jullie vermoedelijk weten dat er mensen zijn die geloven in wedergeboorte als dier, denk ik niet dat jullie daar in geloven. Laat staan dat je je bewust bent hoe gewoon zo’n wedergeboorte traditioneel geacht wordt te zijn.
Mijn leraar in het Tibetaans Boeddhisme (Geshe Sonam Gyaltsen) verzacht de boodschap zelden en als hij dat al doet, zegt hij het erbij. Karma verzacht hij niet.
Vanuit metafysisch oogpunt is de centrale vraag: wat veroorzaakt je wedergeboorte? Wat is de kracht die ons helpt een nieuw lichaam te vinden nadat het vorige is opgegeven? Wat bepaalt of je als mens of als iets anders reïncarneert?
Blavatsky schreef in een tijd toen men evolutie nog zag als een opwaartse trend. De dingen konden alleen maar steeds beter gaan. In die tijd was men in het Westen in het algemeen nogal optimistisch. De eerste en tweede wereldoorlogen gaven dat cultureel optimisme een flinke klap.
Dat lijkt een bijzaak, maar het is een belangrijk punt: we vinden ons geluk vanzelfsprekend. Denken we weleens na over de optie dat we in een volgend leven ergens in een sloppenwijk kunnen wonen, zonder stromend water en naast een open riool?
Ik vroeg het mijn publiek laatst tijdens een korte lezing: wie gelooft er hier in reïncarnatie? De meerderheid stak zijn vinger op. Ik vroeg echter door: geloof je dan ook dat je als dier kunt worden gereïncarneert? Ik was als Boeddhistisch spreker uitgenodigd en had maar 10 minuten, dus tijd voor nuance was er niet.
Ik denk dat de meeste mensen in het Westen, als ze in reïncarnatie geloven, de theosofische versie geërfd hebben. In die versie is de kans nogal groot dat je opnieuw als mens geboren wordt. Blavatsky dacht dat zware criminelen en zwarte magiërs naar beneden zouden evolueren, en dus als dier zouden worden wedergeboren. De rest was veilig zolang je een redelijk goedwillend mens was.
Dat is natuurlijk een comfortabele gedachte, zeker als je de kans op wedergeboorte in een minder prettige plek even vergeet.
We zijn geneigd de optie om als dier te reïncarneren te zien als bang makerij. Het doet ons te veel denken aan dominee’s die met opgeheven vinger waarschuwen voor de hel als je niet elke zondag in de kerk zit. Niet dat ik dat heb mee gemaakt, maar het zit in ons collectief geheugen.
In dit stuk heb ik vooral de positieve kant van het verhaal benadrukt. Lama Yeshe was er ook van overtuigd dat de meeste mensen weer als mens herboren zouden worden. Chögyam Trungpa in zijn boek ‘Glimpses of Abhidharma‘ beschrijft karma als ‘auspicious coincidence’ – gezegend toeval. Ook dat beeld maakt karma iets knuffeligs. Het doet me aan het Jungiaanse begrip Synchroniciteit denken. Maar in werkelijkheid heeft karma natuurlijk beide kanten: gezegend toeval en pech. Denk ook aan de wet van Murphy.
Karma kan humor hebben, maar soms is het tegelijkertijd een beetje droevig.
Ik kan hier nog even over doorgaan, maar vind het wel genoeg voor vandaag. Geloven jullie inderdaad in karma en zo ja, in de optie om als dier herboren te worden? Denk je dat dat waarschijnlijk is?
Ik meen toch dat het een heel boeddhistische visie is dat mensen ook als dier kunnen reincarneren,dat is in een oogwenk gebeurd.
De visie dat mensen niet als dier reincarneren is in mijn ogen dus niet-boeddhistisch.
Overigens is dat dat tevens de visie van Geshe Soman.
In ieder geval dan toch in de jaren 90 van de vorige eeuw.
met vriendelijke groet
Geshe Soman=Geshe Sonam
Ja – dat klopt, en het spijt me als het niet duidelijk was: het is een klassieke Boeddhistische opvatting dat mensen als dieren kunnen incarneren (en als hellewezens, goden, geesten e.d.).
Wat ik hierboven doe is – dat wetende – de vraag stellen of het KLOPT dat mensen als dieren kunnen incarneren en of mensen het er mee eens zijn. Kortom: of we er met zijn allen in geloven.
Dag Katinka, ik heb je website en blog net vandaag ontdekt, en ik kom vast vaker terug! Wat je vraag betreft, het lijkt mij onwaarschijnlijk dat mensen als dier reïncarneren (maar zeker weet ik het niet omdat we van het bewustzijn van dieren misschien lang niet alles weten). Maar als mensen in hun leven slecht karma opbouwen zal het denk ik lastig zijn om in een nieuw bestaan als dier die ervaringen op te doen, die nodig zijn om dat karma weer kwijt te raken. Gewoonweg omdat menselijke ervaringen zoveel verschillen van dierlijke. (Maar is dat wel zo?) Ik heb heel lang moeite gehad met het begrip karma… om voor de hand liggende redenen. Ben er toch wel in gaan geloven, door het op te vatten als iets dat mijn verstand letterlijk te boven gaat…
Hallo Katinka,
Geen idee of wij als mensen terug kunnen komen als dieren??
Ik vraag me wel iets anders af: bouwt iemand karma (negatief) op als diegene niet welwillend handelt/handelt met egoistische doeleinden maar dit onbewust doet? dus niet echt met kwade opzet omdat diegene een soort van persoonlijkheidsstoornis heeft en ook echt overtuigt is van zijn gelijk. Dit houdt me lange tijd bezig en zou het fijn vinden daarover van gedachten te wisselen, Bedankt alvast!
Ik neem aan dat er gradaties zijn – maar over het algemeen lijkt me het antwoord dat als er karma is, dit zeker ook wordt opgebouwd als iemand onbewust egoïstisch is. Dat is tenslotte nog steeds egoïstisch en veroorzaakt vaak ook lijden bij anderen. Reden om extra mededogen te ontwikkelen.
Katinka, kan iemand door middel van zelfbewustzijn karma opbouwen? Je zal beter moeten uitleggen wat je onder egoïsme verstaat want het ego is het individu en daarmee tegelijk een sleutel tot het leren van levenslessen.
Hi Katinka, wat betreft incarneren,’ ik stel me de dood voor als zijnde een implosie, een voorbestemd einde van mijn leven. Daarna is er voor de individuele individu niets meer. Dus ik vraag me echt af wat hetgeen is aan ons als mens, wat daadwerkelijk incarneert? Je kan hooguit opperen dat er nageslacht is, maar ‘wij’ zullen dat niet zijn, dus wat is het dat incarneert? Als je dat weet dan hoor ik het graag. Ik persoonlijk ervaar het leven als een ononderbroken stroom van ervaringen. Waar dat begint en eindigt weet ik echter niet. Groetjes van Thom
Rafie je stelt dat er voor het individuele individu niets meer is, ik beweer dit: Er is daar veel en veel meer voor het individu, zonder aards lichaam ben je niet ‘uit’ het stoffelijke, het is gewoon een andere, fijnere stof,minder grof.
Het lijkt me volslagen onmogelijk om elkander eventjes uit te leggen hoe het zit maar mijn voorlopige stelling luid als volgt; de ziel die tijdens het aardse leven getuige is van je doen en laten zal ook na de ‘dood’ deze rol vervullen, de menselijke persoonlijkheid is niet verdwenen maar uit zich nog immer, moet nog van alles leren van zijn verleden/toekomst, hij kan pas verder als de ziel hem door kan laten naar het volgende plan, als Rafie dood is, is voor de ziel het project Rafie nog niet afgesloten. De ziel is een schakel tussen de goddelijke essentie en het niveau van uitdrukking dat bv de mens is, binnen die marge kunnen we ons uitdrukken Onze goddelijke essentie, onze 1e oorzaak die ‘onder’zich de ziel en de (individuele) mens heeft, kan zich nog niet openbaren omdat de ziel het ervaart zoals de mens de ziel ervaart; waar is zij? En zo is de mens niet slechts een tijdelijk stoffelijk wezen alleen maar ook een trede van de ladder waarin hij kan ervaren, ik zie de ziel als een soort kind, als in een poppenkast gebruikt ie steeds weer iets om zichzelf in dat spiegelbeeld te leren kennen,uit te drukken, de stoffelijke wereld gaat door aan de other side, en word daar zelfs steeds beter, anders, maar bereikt daar zijn volmaaktheid. Of een mens terug komt als dier? God only knows, ik denk van niet