Wie zo’n vraag stelt geeft vanzelf het antwoord: nee, er is niets mis met verveling. Althans, zo voel ik dat.
Mijn recente blogposts over meditatie hebben vooral reactie opgeleverd over mijn acceptatie van verveling.
En vervolgens mijn analyse er van. Tja, ik ben nu eenmaal een denkend mens, dus ik analyseer wat ik voel. Dat hoort, voor mij, bij menszijn. Je kunt alleen overstijgen of veranderen wat je onder ogen ziet. Of het nu om gevoelens als gaat, of relatieproblemen of welk ander issue ook. Sterker nog, in een recent (nog niet uitgekomen) boek over mindfulness meditatie las ik dat je bereid moet zijn tot een soort mentale gymnastiek om voor mindfulness meditatie in aanmerking te komen. Wat ik doe lijkt het meest op mindfulness meditatie.
Laat ik beginnen met eens onder ogen zien wat verveling allemaal is:
- Verveling is onrust
- Verveling is bewustzijn van leegte
- Verveling is oncomfortabel
- Verveling voelt eenzaam
Ik heb ze genummerd om er goed naar te kunnen verwijzen. Vooral die tweede is van belang: verveling is bewustzijn (van leegte). Normaal gesproken overschrijven we die verveling met bijvoorbeeld een visualisatie oefening, een film, of een goed boek.
Voel je eigen verveling en kijk of ik gelijk heb. Als je in je verveling gaat zitten, zit daar bewustzijn. Het is niet voor niets dat Krishnamurti tegen een verveelde leerling in een van zijn scholen zei:
De meeste mensen zijn verveeld. Waarom? Je vroeg hoe je van verveling af kunt komen. Laten we het onderzoeken. Als je een half uur op jezelf bent, ben je verveeld. Dus pak je een boek, klets je wat, leest een tijdschrift, gaat naar de film, praat, doet iets. Je houdt je denken bezig. Dit is vluchten van jezelf. Nu heb je een vraag gesteld. Let op wat er gezegd wordt. Je verveelt je, omdat je jezelf tegen komt. Je bent jezelf nog nooit tegen gekomen. Daarom wordt je verveeld. Je zegt: is dat alles wat ik ben? Ik ben zo klein, zo bezorgd. Je wil dat gevoel kwijt raken. Wat je bent is saai, dus ren je weg. Maar als je zegt: ik zal niet verveeld zijn. Ik ga er achter komen waarom ik zo ben. Ik wil zien hoe ik echt ben. Dan is het alsof je in een spiegel kijkt. Je ziet jezelf heel helder zoals je bent, hoe je gezicht er uit ziet. Maar dan zeg je dat je er uit zou moeten zien als een filmster. Maar als je naar jezelf zou kijken en zeggen: “Ja, zo ben ik. Mijn neus is niet echt recht, mijn ogen zijn wat klein, mijn haar is recht,” accepteer je het. Als je ziet wat je bent is er geen verveling. (Krishnamurti on Education, p. 59)
Nu is dit misschien wel wat een aantal van jullie in de reacties probeerden te zeggen. Wat ik probeerde te zeggen is dat je daar niet doorheen komt zonder de verveling onder ogen te zien. Eerst maar eens kijken naar wat is, als je dat met liefde en acceptatie doet, verandert het vanzelf. En zo heb ik het ook ervaren.
Verveling is in mijn ogen
De angst om jezelf te leren kennen
Zoals je werkelijk bent
En dit dan te aanvaarden
Onlangs sprak er iemand tegen mij
Ik ben jaloers dat jij dit allemaal kunt
Wel als die persoon zichzelf tegenkomt
Zal zij haar volgens mij vervelen
Want zij aanvaard niet haar eigen persoonlijkheid
Grappig hoeveel verschillende zienswijzen er bestaan rondom een term als verveling.
Ik beschouw het denken niet als een activiteit waarmee ik zou wegvluchten voor mezelf. Evenmin beschouw ik verveling als een angst om mezelf te leren kennen. Het gaat erom hoe je met het eigen denken of verveling omgaat. Daar is ieder mens weer verschillend in. De een analyseerd en concludeerd en een ander gaat over op de orde van de dag. Het zijn gewoon twee verschillende manieren waarop mensen omgaan met hun onderliggende emoties.
Verveling is een brein-gerelateerde emotie. Veelal een reactie op een conditionering die niet wordt vervuld. Want onze hersenen zijn een ‘harde schijf’ waarop al onze emoties en gedragingen staan ‘afgedrukt’. Dus verveling is in dit verband een signaalfunctie te noemen.
Verveling kan tevens een tekort aan prikkels zijn. Verveling in die betekenis kan bijvoorbeeld duiden op eenzaamheid of zelfs op een beginnende depressie. Ook hier zien we dat verveling de rol van een signaalfunctie beoefend.
Eigenlijk was ik bij de vorige reactie nog niet helemaal uitgeschreven, dus vandaar deze aanvulling en gedachte.
Eerlijk gezegd heeft het onderwerp wel mijn aandacht geschonken. Onderzoek naar de wereld van de meditatiebeoefening legt immers een enorm scala van verschillende velden bloot. De ene beoefening spreekt mij meer aan dan de andere. De Vipassana (inzicht-meditatie ) roept bij mij het meeste op, omdat het mij puur en zuiver overkomt. (zonder al die zweverige tierelantijnen) Ook deze beoefening vindt je onder verschillende namen en scholen terug.
Zoals ik al eerder opschreef roepte bij mij het stilzitten een gevoel van verveling op, die ik weer intepreteerde alszijnde tijdverspilling. Uiteraard is de uitdaging het gewaarzijn van die verveling te ondergaan, om vervolgens tot de conclusie te komen dat het gevoel van die verveling neutraal wordt indien je daar persoonlijk van weet te onhechten. Er is immers geen ik versus verveling, slechts verveling als voorbijgaande emotie. Kortom, opnieuw een hoop geanalyseer.
Toch besloot ik de uitdaging nog eens enkele keren aan te gaan. Gewoon een klein half uurtje op het balkon, hoofd vrij, lekker in de zon ,geen interactie met de eigen gedachten en luisteren naar de vogels en het voorbijgaande verkeer. Is dit meditatie in zijn eenvoud? Ik ervoer het althans wel zo. Ik ga het experiment gewoon eens voortzetten.
Ik ben geen meditatie expert (ik mediteer tenslotte nog maar een paar maanden), maar ik wil toch niet verzuimen wat basaal advies te geven als mensen naar aanleiding van dit stukje gaan mediteren:
– meditatie met de ogen open zorgt dat je beter geaard blijft, zodat je niet te veel weg droomt
– let op je gedachten, je gevoelens, je lichaam en je ademhaling.